Dirkzwager legal & tax

Overname van werknemers van een failliet bedrijf: de voor- en nadelen
17 Juni 2019
Bij de overname van een bedrijf spelen arbeidsrechtelijke aspecten een belangrijke rol. Dit geldt vanzelfsprekend al bij de aankoop van een economisch florerend bedrijf, maar speelt een nog grotere rol bij de aankoop van een bedrijf dat in moeilijkheden verkeert. Na de faillietverklaring gelden namelijk bepaalde arbeidsrechtelijke bijzonderheden die voordelig kunnen zijn voor de koper.

Arbeidsrechtelijke bijzonderheden bij de aankoop van een bedrijf dat failliet is verklaard
In principe geldt dat het faillissement van een bedrijf geen wezenlijke gevolgen heeft voor de arbeidsverhoudingen. Zo eindigen deze met name niet automatisch zodra een faillietverklaring plaatsvindt. Er gelden echter vereenvoudigde mogelijkheden om arbeidsovereenkomsten met werknemers te ontbinden. Indien een bedrijf eenmaal failliet is verklaard, geldt een overeengekomen uitsluiting van gewone opzegging c.q. een overeengekomen (minimum)duur van arbeidsovereenkomsten niet meer tijdens het faillissement. De curator kan een dienstverband dus opzeggen. De opzegtermijn bedraagt maximaal drie maanden per het einde van een maand, waarbij op basis van de wettelijke situatie ook langere termijnen kunnen gelden. Indien de curator het dienstverband op een kortere dan de buiten het faillissement toepasselijke termijn opzegt, kan de werknemer het gederfde loon over de resterende maanden aanmelden als faillissementsvordering. Het faillissement heeft eveneens gevolgen voor de bedrijfsovereenkomsten. Zij blijven, evenals de ondernemingsraad, weliswaar bestaan, maar kunnen onder vereenvoudigde voorwaarden worden opgezegd.

Overdracht van dienstverbanden, bedrijfsovergang
De gebruikelijke regeling bij de aankoop van een failliet bedrijf is de zogenoemde asset deal. Bij de asset deal neemt de koper niet het bedrijf als zodanig, maar bepaalde of alle bedrijfsmiddelen van het failliete bedrijf over en dus niet de schulden van het bedrijf. Het gebeurt regelmatig dat een koper belang heeft bij wijziging van de bestaande personeelssituatie en wel door (gedeeltelijke) afvloeiing van personeel of gewoon aanpassing van de personeelskostenstructuur. Naar Duits recht dient in principe te worden uitgegaan van een bedrijfsovergang indien een economische eenheid overgaat op de koper. Of hier sprake van is, wordt volgens de rechtspraak bepaald aan de hand van een hele reeks criteria, waarbij onderscheid wordt gemaakt tussen bedrijven met weinig en met relatief veel bedrijfsmiddelen. Indien volgens de uit de rechtspraak voortvloeiende beginselen sprake is van een bedrijfsovergang, geldt dat deze dwingend is voorgeschreven en kunnen partijen hierover geen afwijkende afspraken maken. Het rechtsgevolg van een bedrijfsovergang is dat de desbetreffende dienstverbanden inclusief alle rechten en plichten overgaan op de koper. Daarbij is de koper in principe tevens aansprakelijk voor verplichtingen die voor het tijdstip van de bedrijfsovergang zijn ontstaan. Volgens de jurisprudentie van de Duitse federale rechtbank voor arbeidszaken (BAG) geldt deze aansprakelijkheid voor verplichtingen uit het verleden echter niet indien een bedrijfsovergang betrekking heeft op een bedrijf dat failliet is verklaard. In dat geval is de koper uitsluitend aansprakelijk voor aanspraken die ontstaan na het tijdstip waarop het bedrijf failliet is verklaard. Aanspraken die voor dit tijdstip zijn ontstaan, worden niet door de koper overgenomen. Dit is bijvoorbeeld van belang met het oog op aanspraken van werknemers op lopende betalingen op grond van een bedrijfspensioenregeling alsmede aanspraken uit het verleden. Wettelijke aanspraken op vakantie moet de koper echter wel overnemen.

Wijzigingsopzegging
Indien op grond van de koopovereenkomst van het bedrijf daadwerkelijk een bedrijfsovergang plaatsvindt, kan de koper trachten de arbeidsvoorwaarden van de werknemers die hij overneemt, te wijzigen. In veruit de meeste gevallen zal de koper met name trachten de lonen te verlagen. Daarbij heeft de koper in ieder geval theoretisch de mogelijkheid tot wijzigingsopzegging. Een wijzigingsopzegging bestaat uit twee componenten, namelijk opzegging van het dienstverband en het aanbod om het dienstverband onder gewijzigde voorwaarden voort te zetten. Wijzigingsopzegging is echter niet zonder meer mogelijk, in ieder geval niet indien opzeggingsbescherming van toepassing is. Indien op het desbetreffende dienstverband de Duitse wet inzake opzeggingsbescherming (KSchG) van toepassing is, dient de wijziging van de arbeidsvoorwaarden sociaal te worden gerechtvaardigd. De werkgever dient derhalve aan te tonen dat sprake is van een speciale gedrags-, persoons- of bedrijfsgerelateerde reden voor de opzegging. De eisen die door het BAG worden gesteld aan een dergelijke opzegging zijn streng.

Aankoop pas na sluiting/stillegging
Om de overgang van dienstverbanden te voorkomen, kan ook worden overwogen om te kiezen voor de mogelijkheid dat de curator het bedrijf eerst stil legt en dat de verkoop pas daarna plaatsvindt. Het probleem hierbij is dat de toegevoegde waarde van een bedrijf doorgaans lager wordt naarmate het bedrijf langer stil ligt. Om gebruik te kunnen maken van de mogelijkheid tot opzegging vanwege stillegging is het namelijk vereist dat ook de overige overeenkomsten zoals orders, huurovereenkomsten, etc. opgezegd worden en dat voor het overige ook alles wordt afgestemd op afwikkeling en dat derhalve sprake is van overeenkomstige tastbare vormen. Bovendien sluiten bedrijfsovergang en bedrijfsstillegging elkaar uit. In de rechtspraak wordt ervan uitgegaan dat nog geen sprake is van een serieus voornemen tot stillegging zolang de eigenaar van het bedrijf nog onderhandelingen voert met partijen die geïnteresseerd zijn in een overname.

Aan de aankoop van een bedrijf dat in financiële problemen verkeert zijn derhalve ten aanzien van de overname van werknemers voor de koper bepaalde voordelen verbonden, als het bedrijf al failliet is verklaard.
Contactgegevens
Dirkzwager legal & tax
Van Schaeck Mathonsingel 4
6512 AN Nijmegen